Debata pod hasłem „Świat w kryzysie. Czy organizacje pozarządowe na Warmii i Mazurach również?” odbyła się się 21 kwietnia 2020 roku w godzinach 11.00-12.30 w formie webinarium. W spotkaniu uczestniczyło 47 osób - przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz administracji publicznej.
Debatę moderowała Sylwia Warzechowska ze Stowarzyszenia ESWIP, która na wstępie powitała uczestników, przedstawiła zasady spotkania oraz poinformowała słuchaczy o tym, że wydarzenie odbywa się w ramach projektu finansowanego przez NIW-CRSO ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO.
Następnie głos zabrał Arkadiusz Jachimowicz, Przewodniczący Rady i Prezes ESWIP, który omówił cel spotkania, a także poinformował o działaniach podjętych przez Prezydium ROPWWM w związku z pandemią – apel do organizacji pod hasłem „Wspierajmy najsłabszych, pomagajmy mądrze!” oraz pismo do Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego o szczególne wsparcie organizacji w czasie epidemii. Przewodniczący Rady poinformował ponadto o piśmie wystosowanym przez REOP do Prezydenta Elbląga.
Po wprowadzeniu do tematyki spotkania, moderatorka udzielała głosu następującym uczestnikom:
Tomasz Piłat, przewodniczący Sieci LGD w województwie – zaznaczył, że LGD są w dość dobrej sytuacji, bo mają stałe finansowanie; wyzwanie polega na tym, że muszą zadbać o beneficjentów, NGO i mieszkańców, utrzymanie wskaźników (działające firmy, miejsca pracy); wyzwaniem są też zaplanowane umowy na realizację wielu projektów, które mogą nie dojść do skutku, a także potrzeba przedłużania umowy, w związku z tym problemy z płynnością finansową.
Eugenia Barcz z Porozumienia UTW – opowiedziała o sytuacji organizacji seniorskich, związanej z przestojem w prowadzeniu działalności, w tym trudnościami w utrzymaniu pracowników.
Iwona Olkowicz z Ełckiego Stowarzyszenia Aktywnych STOPA mówiła o sytuacji na wschodzie województwa, m.in. o działaniach, które podejmują Wiatraki Mazur – wspieranie wolontariuszy w szyciu maseczek; starają się współpracować, a nie konkurować; Paweł Wilk o mikrograntach FIO – wybrano kilkadziesiąt podmiotów, ale komisja przyznająca była zmuszona wprowadzić dodatkowe kryteria, za co przepraszają (dbałość o zdrowie publiczne, przeciwdziałanie COVID-19 jest teraz priorytetem).
Kinga Wołotkiewicz ze Stowarzyszenia Adlefi – poinformowała, że jej organizacja uruchomiła możliwość dla organizacji pozarządowych startowania po środki z OWES Ełk na szycie maseczek; zwróciła też uwagę, że obecna sytuacja to nie tylko minusy, to też czas nauki, zdobywania nowych kompetencji (np. utrzymania kontaktu z klientami online).
Maciej Bielawski – Dyrektor Stowarzyszenia ESWIP opowiedział w skrócie, w jaki sposób samorządy wspierają NGO, nawiązując do najbardziej chyba kompleksowych rozwiązań w tym zakresie, które są stosowane w województwie pomorskim (wprowadzono m.in. mikrogranty, pożyczki). Ważne, aby w tym trudnym czasie samorządy nie bały się zlecać zadań organizacjom, aneksowały umowy i dostosowywały projekty do potrzeb. Poinformował ponadto, iż 29 kwietnia odbędzie się seminarium organizowane przez ESWIP i Federację FOSa – pokazanie dobrych praktyk w zakresie realizacji projektów w programie RPO.
Po sesji wystąpień zarysowujących sytuację organizacji pozarządowych, moderatorka debaty udzieliła głosu doradcy podatkowemu, dr Agacie Błaszczyk, która omówiła główne założenia Tarczy antykryzysowej, adresowane do organizacji pozarządowych prowadzących działalność statutową oraz działalność gospodarczą.
Wcześniejsze wystąpienia uzupełniła Joanna Glezman – Pełnomocnik Marszałka ds. współpracy z organizacjami. Zwróciła uwagę, iż wg założeń Tarczy zlecanie zadań przez administrację publiczną z pominięciem otwartego konkursu ofert jest możliwe tylko, jeśli dotyczy przeciwdziałania COVID-19. Ponadto obecna Tarcza wprowadza możliwość, że umowy podpisane z organizacjami przez ogłoszeniem epidemii mogą być negocjowane. Pełnomocnik poinformowała, że Urząd Marszałkowski w Olsztynie przygotował pakiet działań antykryzysowych w odniesieniu do RPO WiM. Jeżeli chodzi o zadania własne samorządu, to wprowadzone zostało elastyczne podejście do ofert, zakłada się możliwość zmian w zadaniach i dostosowanie ich do nowej sytuacji spowodowanej epidemią. Niestety trzeba mieć świadomość, że sytuacja finansowa samorządów w związku z epidemią będzie się pogarszać.
Marta Florkowska ze Stowarzyszenia ESWIP zaproponowała przygotowanie zestawienia różnych rozwiązań, które mogą wprowadzać samorządy we współpracy z organizacjami pozarządowymi w obecnym czasie, np. jak ogłaszać i rozstrzygać konkursy, itp.
Wiceprzewodniczący Rady Bartłomiej Głuszak, poinformował, że Federacja FOSa jest w trakcie diagnozowania sytuacji swoich organizacji członkowskich, zwłaszcza tych mniejszych; potwierdza, że trudna sytuacja jest zwłaszcza w organizacjach seniorskich, które bazują na składkach i dotacjach na projekty, które są zawieszone. Organizacje potrzebują profesjonalnego doradztwa indywidualnego, jak radzić sobie z zaliczkami, obniżeniem stawek czynszów. W Olsztynie organizacje wnioskujące o zmniejszenie czynszu otrzymują odpowiedź negatywną, ze względu na to, że już mają preferencyjne stawki. Proponuje wystosować apel z WRDPP zachęcający JST do obniżek, pokazujący rozwiązania w innych samorządach, np. w Ełku.
Moderatorka spotkania: Prośba, aby mówili Państwo o swoich problemach i pomysłach na ich rozwiązanie.
Maciej Bielawski wspomniał o programie przygotowywanym przez NIW – 10 mln zł na wsparcie organizacji w walce z COVID-19. Na razie o szczegółach cisza. Prężniej działają ministerstwa mające „silnych” ministrów, na przykład MKiDN już na początku kwietnia ogłosiło program „Kultura w sieci” z budżetem 20 mln zł.
Marek Borowski, Prezes Banku Żywności w Olsztynie odniósł się do założeń Tarczy; zwrócił uwagę, że w Tarczy 2.0 jest uprawnienie, organizacje mogą składać wnioski o zwolnienie z czynszu, zachęca do wniosków pisemnych, bo różne samorządy różnie do tego podchodzą. Ponadto podkreślić, iż korzystanie z Tarczy wiąże się też z niuansami, których warto być świadomym. Jeden z nich dot. otrzymywanych darowizn rzeczowych – wzmożona ilość darowizn dla NGO w obecnym okresie podnosi obroty organizacji, bo kwota darowizn musi zostać zaksięgowana, co może wyeliminować organizację z możliwości korzystania z dofinansowania miejsc pracy w ramach Tarczy ze względu na brak spadku obrotów.
Do tej wypowiedzi nawiązał Tomasz Piłat, sugerując, aby zbyt pochopnie nie korzystać z pomocy - wsparcie na utrzymanie miejsc pracy przez 3 miesiące zobowiązuje do utrzymania tych miejsc pracy przez kolejne 3 miesiące, a nie wiadomo co będzie dalej.
Dr Agata Błaszczyk – zaznaczyła, że w Tarczy jedynce jedyna przymusowa obniżka dotyczyła wielkopowierzchniowych sklepów, nie odnosiła się do innych sytuacji; warto podejmować próby renegocjowania umowy, w formie pisemnej; wszelkie wnioski dotyczące odroczenia terminu płatności, nie pociągają konieczności opłacenia odsetek za przedłużenie (czyli opłaty prolongacyjnej). Ekspertka udziałia ponadto odpowiedź na pytanie dot. 1% podatku dochodowego dla OPP - w przypadku deklaracji składanych w maju - brak jednoznacznej odpowiedzi ze względu na niejasności przepisów. Ponadto omówiła sytuację z podatkiem dochodowym w przypadku korzystania ze zwolnienia ze składek ZUS – od strony pracodawcy, wszystkie składki mogą być kosztem uzyskania przychodu, jednak ich niezapłacenie oznacza niemożność uznania tego jako kosztu. NGO są zwolnione z CIT, o ile przekazują dochody na cele statutowe. Od strony pracownika – nic się nie zmienia, składki traktuje się jak poniesione, ale ich nie odprowadza
Następnie głos zabrał Piotr Lisowski z Zachodniomazurskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, poddając pod rozwagę pytanie, jaka przyszłość nas czeka po epidemii. Obecna sytuacja jest trudna, ale wiele problem wyjdzie lub nasili się na jesień. Jego organizacja ma zadania zlecone i teraz nie jest w stanie wykazać spadku obrotów; jednakże aneksowanie umów pod koniec roku - okaże się, że muszą oddać sporo środków za niezrealizowane działania. W całym systemie wsparcia nieuwzględnieni są ponadto przedsiębiorcy turystyczni opierający się na sezonie. Potrzebne będą dodatkowe programy wsparcia w okresie letnim i jesiennym, gdy sezon wreszcie ruszy.
Maciej Bielawski poinformował, że ma być wdrażany nowy program za pośrednictwem sieci OWES-ów, w czwartek rozmowa z ROPS, po spotkaniu będzie notatka na stronę Pozarządowca.
Bartłomiej Głuszak zaproponował organizację spotkania Rady Działalności Pożytku Publicznego Województwa Warmińsko-Mazurskiego o obecnej sytuacji. Joanna Glezman potwierdziła, że jej biuro już działa w tym kierunku, aby posiedzenie WRDPP odbyło się w niedługim czasie.
Na zakończenie spotkania Arkadiusz Jachimowicz zapowiedział przekazanie materiału dla samorządów na temat działań pomocowych dla NGO. Poinformował ponadto o planowanym cyklu trzech seminariów online: wspominany już 29 kwietnia o projektach z RPO, 6 maja Forum Pełnomocników, 12 maja – zlecanie zadań organizacjom.
Pytanie: Co dalej z epidemią? Jak świat będzie wyglądał po epidemii, jak zmieni się sytuacja organizacji pozarządowych? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć, ale trzeba zakładać, że wiele problemów społecznych się nasili, będzie więcej osób bezrobotnych, wzrośnie ubóstwo, problemy w rodzinach. Organizacje pozarządowe będą jeszcze bardziej potrzebne w społecznościach lokalnych.
Przewodniczący Rady stwierdził ponadto, iż należy częściej spotykać się w ten sposób, żeby rozmawiać o problemach i potrzebach organizacji.
not. Marek Jurzyński